Sosyal konutta erken devire ‘rant’ uyarısı

BEĞENDİM

ABONE OL

News

LEYLA İLHAN

500 bin konutluk dev toplumsal konut projesinde, borcun erken kapatılmasına imkan tanınmasının rant kapısı açacağı uyarısı geldi. Kesim, borcunu erken kapatanın üçüncü şahıslara satış hakkı kazanacağını ve bu durumun ranta neden olacağını, bu nedenle ikinci el satışa 3-5 yıllık satış yasağı getirilmesini önerdi.

Emlak bölümünden, Türkiye tarihinin en büyük ‘sosyal konut’ projesinin yeni bir rant alanı yaratacağı uyarısı geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından geçen eylül ayında açıklanan projede, borcunu erken kapatana dönem imkanı sunulması tartışma yarattı. İlgili düzenlemenin konutu ucuza alıp, daha sonra diğerlerine değerliye satmasına imkan tanıdığını belirten kesim temsilcileri, bu durumun rant yaratmaması için satın alınan konutun bedeli erkenden bütünüyle ödense bile belli bir müddet için satış yasağı getirilmesini istedi.

“Türkiye tarihinin en büyük toplumsal konut projesi” olarak açıklanan projede müracaatlar 7,5 milyonu geçti. Toplumsal konutların birinci kısmının temelinin 25 Ekim’de atılması bekleniyor. Projenin temelinin atılmasını izleyen birinci 2 yılda 250 bin, 5 yılda 500 bin aileye konutlarının teslim edileceği belirtiliyor.

Borcunu erken kapatan, satabiliyor

Sosyal konutta borcunu kapatan kişinin meskenini çabucak satma imkanı olduğunu belirten İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü (İSTEB) Lideri Ulvi Özcan, “Çünkü konut bittiğinde 900 bin lira değil de 2 milyon lira piyasa bedeline kavuşursa, hasebiyle bizim cebimizden sübvanse edileceği için ranta dönüşecek. Meğer bunun satılmaması, haciz edilmemesi ve ipotek edilmemesi gerekir. Yalnızca sahibi vefat ettiğinde miras hakkı mevzuata girmeli” diye konuştu. “Diğer türlü satış, hakkını rant gayeli birilerinin alması manasına geliyor” diyen Özcan, “Hakkımızı neden rant gayeli birileri alsın ki” halinde konuştu. Özcan, kişinin taksitlerini ödeyemez durumu gelmesi halinde, ödediği kısmın hakkı korunarak tekrar kura ile daha evvel talep eden şahıslardan birine devredilmesi gerektiğini kaydetti. Özcan, bu durumdan ötürü ilgili kriterlere uymayan bireylere evre hakkı tanınmaması, lakin kiraya verme hakkı tanınmasını istedi.

5 yıldan evvel satılmamalı

Sosyal konut projesinde borcunu kapatanın bölüm hakkına değinen İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık AŞ Kurucu ve Yönetici Ortağı Ahmet Büyükduman da, “Gelir seviyesi olarak İstanbul’da 18 bin, İstanbul dışı ise 16 bin TL baz alındı. Fakat hesaplanırken neye bakılacak? İki öğretmen bu sistemin dışına çıkarken, taban fiyatlı kadar vergi ödediğini sav eden bir kuyumcu, bir taksi plakası sahibi sisteme dahil olacak. Bu, aksayan bir taraf. Hasebiyle aslında ister istemez gelirleri başkalarına nazaran çok daha yukarda olan birileri kayıt içinde maaş alanlara nazaran çok daha avantajlı olacak” dedi. Ayrıyeten kimilerinin eş-dost, akraba ismine müracaat yaptırdığını da belirten Büyükduman, “Konut çıkınca ben senin ismine taksitleri ödeyeceğim. Sonra da borcu kapatıp diğerine satacak. Zira konut çıktıktan sonra onun piyasası oluşacak. Gayrimenkul borcu 500 bin lira, piyasası 1,5 milyon lira olacak. O vakit 500 bin borcunu kapatıp sonrada 1,5 milyondan satacak. Burada hakikat olan, şayet kişi 5 yıl içinde satmak isterse kişi tekrar emsal toplumsal kategoriye giren birine devretme zaruriliği getirilmeli. Böylelikle gereksinim duyan kitleler yeniden konut sahibi olmaya devam edecek ve işin içinden rant olayı da çıkartılmış olacak” yorumunu yaptı.

Sosyal konutların bilhassa dar gelirli vatandaşların mülkiyet ve barınma haklarını muhafaza saikiyle inşa edilen yapılar olduğunu belirten Mono Hukuk Kurucusu Avukat Hanife Emine Kara, “Dolayısıyla toplumsal konutlar ticari bir çıkar kapısı, kar elde etme yolu yahut rant aracı olmamalı. Toplumsal konutların peşin ödeme ile satın alınıp ardından daha yüksek meblağlara üçüncü bireylere satışına imkan verebilecek bir uygulama, emele hizmet etmeyecek. Bunun önünde geçilebilmesi ismine toplumsal konutların belli mühlet için satışının kısıtlaması gerektiği kanaatindeyim. Örneğin toplumsal konutların üçüncü bireylere devranı için borcunun büsbütün kapatılmış olması kuralının yanısıra tapu bölümünden itibaren 3 yıl üzere bir mühletin geçmesi kuralının da aranması yerinde olabilecek” görüşlerini lisana getirdi.

Proje başlamadan evre olmaz

Mono Hukuk Kurucusu Avukat Hanife Emine Kara, toplumsal konutlarda dönemle ilgili süreç hakkında da bilgi verdi. “Sosyal konut projelerinde hak sahibi olup kontrat imzalayanlar, konutlarını borçlarını bitirip malik olana kadar devredemezler” diyen Kara, “Dolayısıyla bu konutların devredilebilmesi için öncelikle tüm borcun ödenmesi ve ardından tapu evresi ile malik olunması aranacak. Bu doğrultuda malik olma koşulu bulunduğunu dikkate alırsak tapu dönemi gerçekleşmeden ve münasebetiyle proje başlamadan satış yapmak mümkün olmayacak” diye konuştu.

Peşin ödemede indirim kelam konusu

Sosyal konut projelerinde peşinat oranını belirlenenden daha yüksek meblağda ödeme, taksit sayısını kısaltma yahut borcun büsbütün kapatılmasının mümkün olabildiğini kaydeden Hanife Emine Kara şunları söyledi: “Yine peşin ödemede de indirim yapılabilmesi kelam mevzusudur. Gerçekten mevcut projelerde bilindiği üzere peşin ödeme kampanyası başlatılmış olup mevcut projelerde 19 Ekim’e kadar yapılan ödemelerde yüzde 25 peşin ödeme indirimi uygulanmakta. Kaldı ki Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da taksitli satışlarda peşin ödeme hali düzenlendi. Buna nazaran; taksitli satışlarda tüketicinin peşin ödemede bulunması halinde satıcı yahut sağlayıcının faiz yahut komite aldığı durumlarda ödenen ölçüye nazaran gerekli tüm faiz ve komite indirimini yapmakla yükümlü olduğu karar altına alınmış. Bu kararı kıyasen değerlendirdiğimizde de peşin ödemede bir indirimin olabileceğini söylememiz mümkün” dedi.

Bölge müteahhidine öncelik verilmeli

Proje kapsamında yapılacak 500 bin konutun inşaatının müteahhide tesirine de değinen Ahmet Büyükduman, “Burada devlet aslında maliyetinin yüzde 40 altına veriyor. Türkiye’de 600-700 bin konut yapılacak. Bunun kıymetli bir kısmı de küçük vilayetlerde yer alacak. Devlet artık bu kümeye uygun eser geliştiren müteahhitlere rakip olmuş olacak. Hasebiyle müteahhit kitlesinin elinden bu işi almış olursunuz. Müteahhitlerin ziyan görmemesi için bu inşaatların ihalesi bölgede iş yapan mahallî müteahhitlere verilebilir. Başka türlü Ankara’dan bir müteahhide iş verildiğinde, ilgili bölgelerdeki bireyleri piyasadan çekmiş olursunuz” diye konuştu.