Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, miras bırakanın mirasçıların saklı paylarını ihlal edecek ölçülerde tasarruflarda bulunması halinde tecavüzün giderilmesini sağlayan bir dava türüdür. Tenkis davası ile miras bırakanın kanuni düzenlemelere aykırı tasarruflarının etkileri kanuni sınırlar içine çekilir. Tenkis davası, Medeni Kanunun Miras Hukukuna ilişkin bölümlerinde düzenlenmiştir. Niteliği itibariyle tenkis davası ancak miras bırakanın ölümünden sonra açılabilir. Mirasçılardan birinin ya da bazılarının miras hakkını ihlal edecek mirastan mal kaçırma işlemlerinin iptali tenkis davası ile sağlanabilir.

Saklı Pay Nedir?

Miras bırakanın yasal mirasçılarının bazıları için kanunda miras hakkının belirli bir oranında saklı pay hakkı düzenlenmiştir. Miras bırakan, saklı paylar oranındaki mal varlığı üzerinde elden çıkaracak tasarrufta bulunamaz. Eğer miras bırakan sağken mal kaçırma amacıyla böyle bir tasarrufta bulunursa veya ölüme bağlı tasarrufla saklı paylara tecavüz ederse tenkis davası açılarak işlemin iptali mümkün olabilir.

Saklı Pay Sahibi Mirasçılar

Saklı pay ( mahfuz hisse ) sahibi olan mirasçılar kanunda düzenlenmiştir. Bu gruplar şunlardır:

• Saklı pay sahibi birinci zümre miras bırakanın alt soyudur. Yani miras bırakanın çocuklar, torunları, torun çocukları ve torunlarının torunları şeklinde devam eden mirasçılar.
• Miras bırakanın anne ve babası
• Miras bırakanın sağ kalan eşi

Daha önce kardeşler de saklı pay sahibi olarak kabul ediliyordu. Ancak 10 Mayıs 2007 tarihinde yürürlüğe giren yasa ile kardeşler bu sınıflar arasından çıkarılmıştır. Bu tarihten önceki ölümlerde tenkis davasını gerektirecek hak ihlalleri varsa kardeşler de bu davayı açabilir.

Saklı Pay Oranları

Saklı pay sahibi mirasçıların bu payları ihlal edildiği takdirde tenkis davası açılabilir. Kalan kısım üzerinde miras bırakanın tasarruf hakkı mevcuttur.

• Yasaya göre miras bırakanın çocuklarının saklı payı yasal paylarının yarısı kadardır.
• Anne ve babanın saklı payı yasal paylarının 1/4 ü kadardır.
• Miras bırakanın sağ kalan eşinin saklı payı birlikte mirasçı olduğu zümreye göre değişir. Eğer eş, anne baba ya da çocuklar ile birlikte mirasçı ise ( 1. ve 2. zümre ) miras payının tamamı saklı pay olarak kabul edilir. Bu zümreler dışındaki mirasçılarla birlikte mirasçı olması halinde yasal payının 3/4 ü saklı payıdır.

Tenkis davası açmak için miras bırakanın tasarrufuyla bu saklı payların ihlal edilmiş olması gerekir. Bu payların üzerindeki miktarlar için miras bırakanın tasarruf hakkı vardır. Burada dikkat edilecek bir husus da şudur ki 01 Ocak 2002 tarihinden önceki ölümlerde önceki kanun hükümleri geçerlidir. Bunun için ayrı bir araştırma yapılması gerekir. https://www.youtube.com/watch?v=9C1xaXFhc9g&t=1s

Tenkis Davasında Yetkili Mahkeme ve Süre

Tenkis davasında yetkili mahkeme miras bırakanın son yerleşim yerindeki mahkemelerdir. Görevli mahkeme ise asliye hukuk mahkemeleridir Saklı pay sahibi mirasçılar haklarının ihlal edildiğini öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde tenkis davası açabilirler. Bu süre hak düşürücü süredir ve bir yıldan sonra dava açma hakkı düşer. Ancak mirasın açılmasından önce saklı payın ihlal edildiği öğrenilmişse süre başlamaz. Bu durumda bir yıllık sürenin başlangıcı mirasın açıldığı tarihtir. Eğer vasiyetname söz konusu ise süre sulh hukuk mahkemesi hakiminin mirasçılar huzurunda vasiyetnameyi açmasıyla başlar. Her halde mirasın açılmasından itibaren on yıl geçmesi halinde hak düşer. Yani on yıldan sonra saklı payların ihlali öğrenilse dahi hak ihlal edilemez. Bu süreler hak düşürücü sürelerdir. Eğer tenkis davası açma hakkı kazandıracak bir tasarruf başka bir tasarrufun iptali ile ortaya çıkıyorsa hak düşürücü süreler iptal ile başlayacaktır.