Toki Konut Üretimi Oransal Dağılımı
Yoksul grubu konut projeleri, TOKİ ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın iş birliğinde yürütülmekte, TOKİ bu projelerde sadece konutların yapım işini üstlenmektedir. Başvurular ve sonrasındaki tüm işlemler, ilgili sosyal yardımlaşma vakıfları tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu projelerde, başvuru sahiplerinin kendisi, eşi ve velayetindeki çocuklarına ait tapuda kayıtlı gayrimenkulünün bulunmaması şartı aranmaktadır. Başvuranların Sosyal Güvenlik Kurumu’na tabi olmaması gerekmektedir.
Talep fazla ise noter huzurunda çekiliş yapılıyor
TOKİ tarafından üretimi gerçekleştirilen konutlara olan mevcut talep, arzı büyük oranda geride bırakmaktadır. Ev sahibi olmayan her vatandaşın sosyal konut başvurusu hakkı mevcuttur. Talebin arz edilen konut sayısını geçmesi durumunda, noter huzurunda çekilişle hak sahipleri belirlenmektedir.
Borç bitene kadar satılan konutların mülkiyet hakkı TOKİ’ye aittir ve bu şekilde projelerin geri ödemeleri garanti altındadır. Dolayısıyla, TOKİ proje geri ödemelerinin “garantör”ü durumundadır. TOKİ, yaklaşık 2 yıl içerisinde konutların inşaatını tamamlamaktadır.
Tapuların, borçların tamamının geri ödenmesine kadar verilmemesi, taksit ödemelerinde temerrüdü asgariye indirmektedir. Geri ödeyememe oranı, İdare tarafından gerçekleştirilen satış uygulamalarında sıfıra yakındır. Satış sözleşmelerinin fesih(sonlandırma) oranı/ evlerin geri alınması oranı da düşüktür. (yaklaşık 1/2.000 konut) TOKİ’nin banka hesapları, Kamu Haznedarlığı Genel Tebliği gereği kamu bankalarında bulunmaktadır.
TOKİ’nin gerçekleştirdiği satışların ve kullandırdığı kredilerin geri dönüşleri TOKİ adına kamu bankaları (Ziraat Bankası ve Halk Bankası) tarafından takip ve tahsil edilmektedir. Bankalarda biriken tahsilatlar, bankalarla yapılan protokoller çerçevesinde İdarenin hesaplarına aktarılır. TOKİ projelerinde konutlar, ihale sonrası belli bir aşamaya gelindiğinde satışa sunulmaktadır. Konutların satış fiyatları İdare tarafından yapım maliyeti, sosyal donatı, altyapı maliyeti, müşavirlik hizmetleri ve arsa maliyeti dikkate alınarak belirlenmektedir. Satış fiyatları, kâr amacı güdülmeden, hedef grupların tasarruf kalıpları ve aylık ödeme güçlerine göre belirlenmektedir.
İnşaat maliyeti; yapı maliyeti, mekanik, elektrik, altyapı, çevre düzenlemesi, zemin iyileştirme vb. maliyetlerin toplamıdır. TOKİ’nin konut programı içinde yoksul vatandaşlarımıza yönelik üretimi yapılan konutların satış fiyatlarına arsa maliyeti dâhil edilmemektedir. TOKİ’nin sosyal konut projelerinin satışındaki temel koşullar şu şekildedir:
Haziran 2019 itibariyle yerel yönetimlerle ortak başlatılan büyük kapsamlı kentsel yenileme programı kapsamında 158 adet proje belediyelerle iş birliğinde fiili olarak sürdürülmekte olup 146.804 konutluk kentsel dönüşüm projesinin inşaatı başlatılmıştır. 83.171 adet konutun üretimi tamamlanmıştır. Bu program ile İdarece yerel yönetimler tarafından gecekondu tasfiyesi yapılmış/ yapılacak alanlar geliştirilmekte, ilgili kanunlar kapsamında yerel yönetimlerle iş birliği içerisinde alanın mülkiyetinin ilgili belediye tarafından temini sonrası vatandaşların da katılımı ile proje bazlı çözüm önerileri ve uygulamalar yürütülmektedir.
Zira Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projeleri bire bir vatandaş ile görüşmelerden dolayı detaylı çalışma ve emek gerektirmektedir. Bu projelerde, uygulama alanında mülk sahibi vatandaşlar ile diğer kentlilerin memnuniyetleri üst seviyelerde tutulmaya çalışılırken, kamu kaynaklarının en etkin şekilde kullanılması yoluyla, kentin gecekondu, kaçak yapılaşmış ve köhnemiş bölgelerini de rehabilite etmek ana hedeftir. Projelerde geleneksel şehir kültürümüzde olduğu gibi toplumun farklı kesimlerini kaynaştırarak sosyal bütünleşmeyi destekleyen ve şehrin bütün kullanıcılarının geniş yelpazedeki ihtiyaçlarına cevap veren mekânsal yerleşim dokusu oluşturulmaktadır.
Yoksul gruplara yönelik konut satışlarında ikemet şartı bulunuyor
(Yoksul gruplara yönelik konut satışlarında, sözleşme imzalanan konut için borç bitene kadar alıcının veya ailesi için ikamet koşulu mevcuttur.) Yoksul gruplara yönelik üretilen söz konusu konutlara ilişkin başvurular, satış ve geri ödeme şartları (borçlandırma) ve hak sahiplerinin belirlenmesi, ilgili Genel Müdürlük tarafından yapılmakta ve konutlar yoksul vatandaşlarımıza dağıtılmaktadır.Toki Dar gelir gurubunda aranan şartlar neler?
Dar gelir grubu konutlarının başvurularında, ayrıca, başvuru sahiplerinin aylık hane halkı gelirinin net olarak en fazla 5.500 TL. olması beklenmektedir. (Gelir sınırı İstanbul için en fazla 6.000 TL. olarak tespit edilmiştir.) İdare, nüfusu 40 binin altında olan yerleşim birimlerine yönelik projelerde, yapılacak yatırımın atıl duruma düşmemesi amacıyla “ön talep toplama yöntemi” ile projeler gerçekleştirmektedir. Ön talep toplama süreci valilikler, kaymakamlıklar veya belediyeler tarafından organize edilmektedir. Projeye yeterli başvuru olması durumunda, konut üretimine geçirilmektedir.Alt gelir grubu ve yoksul konutları için
(piyasa koşullarında konut sahibi olması mümkün olmayan en alt %20-%40’lık gelir dilimi; aylık hane halkı geliri olarak, en fazla net 5.500 TL. gelire, İstanbul ilinde ise en fazla net 6.000 TL gelire sahip olmak) • Alt gelir grubu için; 65 - 87 m² konutlar, %12 peşinat ve konut teslimi ile başlayan taksitlerle 15 yıl vadeli olarak, • Dar ve orta gelir grubu için: 87 - 146 m² konutlar, konut bedelinin %10 ile %25’lik kısmı peşin, 8 - 10 yıl vadeli olarak ihtiyaç sahibi vatandaşlarımıza sunulmaktadır. TOKİ’nin sosyal nitelikli konut projelerinde dezavantajlı gruplara (engelliler, şehit ve maluller, emekliler) belirli oranlarda öncelik tanınmaktır. Kuralı olarak gerçekleştirilen satışlarda:- Şehit Aileleri, Harp ve Vazife Malulleri ile Dul ve Yetimleri konut sayısının %10’u kadar,
- “En Az %40 Engelli Vatandaşlara” konut sayısının %5’i kadar,
- Emekli Vatandaşlara konut sayısının %25’i kadar, kontenjan ayrılmaktadır.