Deprem Gerçeği Kentsel Dönüşümü Zorunlu Kılıyor

6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli yaşanan büyük depremler sonrası İstanbul’da beklenen büyük deprem yeniden gündemin baş sırasına yerleşti. Depreme dayanıklı konut arayışı artarken, İstanbul’daki mevcut yapıların büyük kısmının riskli olması kentsel dönüşümün aciliyetini ortaya koyuyor.

AYİDER Başkanı: “İstanbul’un Dönüşümü İçin 300 Milyar Dolar Gerekli”

Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Melih Tavukçuoğlu, İstanbul’un modern ve güvenli yapılara kavuşması için devasa bir bütçeye ihtiyaç olduğunu vurguladı. Kahramanmaraş’taki deprem bölgesinde 13 milyon kişinin yaşadığına dikkat çeken Tavukçuoğlu, oranın yeniden inşası için 100 milyar dolar gerektiğini, İstanbul için ise bu rakamın en az 300 milyar dolar olması gerektiğini söyledi.

“İstanbul, daha yoğun ve karmaşık bir şehir. Caddeleriyle, hastaneleriyle, okullarıyla baştan sona bir dönüşüm ancak bu kaynakla mümkün.”

Kentsel Dönüşüm İçin Kamu ve Fonlar Devreye Girmeli

Tavukçuoğlu, dönüşüm sürecinin hızlanması için kamunun liderlik etmesi gerektiğini savundu. Önerisi ise net: İstanbul’a özel bir kentsel dönüşüm fonu kurulmalı. Bu fondan, faizsiz kredi imkanlarıyla vatandaş desteklenmeli, yurt dışından düşük faizli kaynaklar bulunarak müteahhitlere can suyu sağlanmalı.

İstanbul’da Arsa Kıtlığı Fiyatları Yükseltiyor

Kentsel dönüşüm önündeki bir diğer engel ise arsa üretiminin sınırlı olması. Mevcut arsaların fiyatları oldukça yüksek, bu da projelerin maliyetini artırıyor. Aynı zamanda, eski yapıların yenilenmesi durumunda ortaya çıkan fiyat artışları da vatandaşın yeni konut edinmesini zorlaştırıyor.

“1950’lerden Kalan Binalar Yorgun ve Dayanıksız”

1950’li yılların sonlarında başlayan betonarme yapılaşma sürecinde kullanılan inşaat malzemelerinin kalitesiz olduğunu hatırlatan Tavukçuoğlu, bu binaların çoğunun mühendislik ve mimarlık hizmeti almadan inşa edildiğini belirtiyor. 40-50 yıllık bu yapıların ekonomik ömürlerini tamamladığı ifade ediliyor.

“1999 depremi sonrası inşa edilen binalar daha dayanıklı. Ancak öncesinde yapılan yapılar büyük risk taşıyor.”

İstanbul’da Sağlam Bina Oranı Yüzde 10-20

AYİDER Başkanı’na göre, İstanbul’daki yapıların yalnızca %10 ila %20’lik kısmı gerçekten risksiz olarak değerlendirilebiliyor. Geri kalan büyük çoğunluk ise potansiyel tehlike altında. Bu nedenle, dönüşüm bir tercih değil; zorunluluk halini alıyor.

Maddi Kaynak Sağlanırsa 10-20 Yılda İstanbul Yenilenebilir

Tavukçuoğlu, insan kaynağı, bilgi birikimi ve tecrübenin hazır olduğunu ancak işin finansmanda tıkandığını ifade ediyor:

“Devlet, fonu sağlasın. Müteahhitleri çağırsın. Neresi yapılacaksa bize göstersin. 10 ila 20 yıl içinde İstanbul’u tamamen yenileyebiliriz.”

Vatandaş “Metrekare”ye Takılıyor: Kentsel Dönüşüme Direnç

Kentsel dönüşümde yaşanan temel sorunlardan biri ise vatandaşın daire metrekarelerinde kesintiye karşı çıkması. Müteahhitin sunduğu yüzde 25 kar oranı ile 100 m²’lik evi 75 m²’ye düşürme teklifine çoğu kişi sıcak bakmıyor. Oysa yeni binaların değeri çok daha yüksek oluyor. Tavukçuoğlu bu durumu şöyle özetliyor:

“Yeni binada oturmanın sağladığı değer, hem can güvenliği hem de maddi olarak çok daha fazladır. Ancak vatandaş 25 m² kaybetmeye razı gelmiyor. Halbuki bu evi sonra 3 katı fiyata satabilir.”