İstimlak, bir başka deyişle kamulaştırma, devletin veya kamu tüzel kişiliklerinin özel mülkiyetteki taşınmaz malları, kamu yararı gerekçesiyle bedelini ödeyerek mülk sahibinden alması işlemidir. Bu işlem hem Anayasa hem de Kamulaştırma Kanunu ile düzenlenmiştir ve vatandaşın mağdur olmaması için belirli hak ve prosedürlere tabidir.

Peki, istimlak nedir, belediyenin istimlak hakkı var mıdır, istimlak parası nasıl alınır, istimlak edilen yer geri alınabilir mi ve bu süreci durdurmak mümkün müdür? Tüm bu soruların yanıtlarını aşağıda detaylı olarak bulabilirsiniz.

İstimlak Nedir?

İstimlak; devletin veya kamu yararı gözeten kurumların, vatandaşın özel mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallar üzerinde kamu hizmeti gerekçesiyle mülkiyet hakkını kaldırmasıdır. Bu işlem, bedel karşılığında gerçekleştirilir ve zorla el koyma işlemi değildir.

Yani istimlak, mülkün kamu hizmeti için alınmasıdır; örneğin yol, park, okul, hastane gibi projelerin yapılacağı alanlar bu kapsama girer.

İstimlak Etmek Ne Demektir?

"İstimlak etmek", bir taşınmazı kamulaştırmak, yani mal sahibinin rızası aranmaksızın, kamu yararına kullanmak amacıyla bedeli ödenerek malın devralınması anlamına gelir. Bu işlem belirli şartlarla, mahkeme kararı ya da idari işlemle gerçekleştirilir.

Kamu yararı gözetilmeden, keyfi istimlak yapılamaz.

Belediyenin İstimlak Etmesi Ne Demek?

Belediyeler, imar planı kapsamındaki projeleri hayata geçirmek için istimlak yetkisine sahiptir. Örneğin bir caddede yol genişletme projesi varsa, o yoldaki bazı evler veya arsalar kamulaştırma yoluyla alınabilir.

Ancak belediyeler istimlak işlemini keyfi şekilde yapamaz. İlgili taşınmaz için mutlaka:

İstimlak Parası Nasıl Alınır?

İstimlak edilen taşınmaz için devlet, mal sahibine rayiç bedel üzerinden ödeme yapmak zorundadır. Bu ödeme, öncelikle idari anlaşma ile yapılır.

Ancak taraflar arasında uzlaşma sağlanamazsa durum mahkemeye taşınır. Mahkeme:

Önemli not: Mal sahibinin haklarını korumak adına dava sürecinde tapuya şerh konulabilir.

İstimlak Edilen Yer Geri Alınır Mı?

Evet, bazı şartlarda mümkündür. Kamulaştırılan bir taşınmaz 5 yıl içinde amacına uygun kullanılmazsa mal sahibi, geri alma davası açabilir.

Bu durumda:

Bu dava için süreler çok önemlidir. Dava açma hakkı kamulaştırma tarihinden itibaren başlar ve zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır.

Belediye Tapulu Bir Yeri İstimlak Edebilir Mi?

Evet. Tapulu bir taşınmaz bile olsa, kamu yararı olması halinde belediye veya diğer kamu kurumları bu taşınmazı kamulaştırma yetkisiyle alabilir.

Ancak unutulmamalıdır ki:

Bu nedenle, tapulu taşınmaz sahibi olan kişi, istimlak kararıyla ilgili süreci dikkatle takip etmeli ve gerekirse hukuki destek almalıdır.

Devlet Bir Yeri İstimlak Ederse Ne Olur?

Devlet tarafından bir yerin istimlak edilmesi süreci şu adımlarla işler:

  1. Kamu yararı kararı alınır.

  2. Taşınmazın değeri tespit edilir.

  3. Mal sahibine teklif sunulur.

  4. Anlaşma sağlanırsa bedel ödenir ve taşınmaz devredilir.

  5. Anlaşma sağlanamazsa dava açılır ve süreç yargı yolu ile devam eder.

Kamulaştırma süreci sonunda taşınmaz, devletin mülkiyetine geçer ve kamu projesi uygulanır.

İstimlak Yasası Nedir?

İstimlak işlemleri, 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında yürütülür.

Bu kanun:

Ayrıca bu yasa, vatandaşın mülkiyet hakkını korumak adına adil bir süreç yürütülmesini garanti eder.

İstimlak ile Kamulaştırma Arasındaki Fark Nedir?

Aslında ikisi de aynı anlama gelir.

Yani kavramsal olarak aralarında fark yoktur. Günümüzde "kamulaştırma" ifadesi tercih edilmektedir.

İstimlak İptal Edilir Mi?

Evet, bazı durumlarda istimlak kararı iptal edilebilir. Aşağıdaki nedenlerle kamulaştırma iptali mümkündür:

  1. Kamu yararı kararı olmadan işlem yapılmışsa

  2. Kişiye uygun bedel teklif edilmemişse

  3. Kamulaştırma prosedürleri usulsüz yürütülmüşse

  4. Tapu devri yapılmadan taşınmaza el konmuşsa

Bu gibi durumlarda vatandaş, idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Dava sonucu istimlak kararı iptal edilirse, taşınmazın iadesi mümkündür.

İstimlak Süreciyle Karşılaşanların Hakları

Taşınmazı kamulaştırılan vatandaşların sahip olduğu haklar şunlardır:

Mülkiyet Hakkınızı Korumayı Unutmayın

İstimlak, kamu yararı için yapılan zorunlu bir uygulamadır. Ancak bu uygulama keyfi değil, sıkı denetim ve yargı kontrolüne tabidir. Vatandaşlar, istimlak edilen taşınmazları için adil bedel alma hakkına sahiptir ve gerektiğinde mahkemeye başvurabilir.

İstimlak süreciyle karşılaştığınızda mutlaka:

Unutmayın, mülkiyet hakkı Anayasa ile güvence altındadır. Haklarınızı bilmek ve kullanmak, bu süreçte en önemli avantajınızdır.