Şerh Nedir? Tapuya Şerh Koymak İçin Gerekli Evraklar

Şerh, kökeni Arapçaya dayanan ve Türkçede “açıklama, ayırma, sınır koyma” anlamlarında kullanılan bir sözcüktür. TDK’ya göre kelime anlamı, “açma, ayırma ve yarma” şeklindedir. Günümüzde özellikle hukuk ve emlak sektöründe tapu işlemlerinde sıkça kullanılan bir terimdir.

Tapuya Şerh Koymak Ne Demektir?

Tapuya şerh koymak, taşınmaz mülkiyetine ilişkin bir hakkın, üçüncü kişilere karşı korunması amacıyla tapu kütüğüne işlenmesidir. Şerh, mal sahibinin mülkiyet hakkını sınırlayabilir veya kullanım üzerinde belirli hakları başka kişilere tanıyabilir.

Şerh konulması, genellikle alacak hakkını güvence altına almak, aile konutunu korumak, satış vaadini kayıt altına almak gibi amaçlarla yapılır.

Tapuya Şerh Koymanın Amaçları

• Alacak hakkının korunması

• Mülkiyet hakkının kısıtlanması veya sınırlanması

• Kişisel hakların (kira, önalım, alım hakkı gibi) güvence altına alınması

• Aile birliğinin korunması (aile konutu şerhi)

• Tapunun el değiştirmesi halinde hak kaybını önlemek

Örnek: Bir taşınmazın satışı yapılmış ancak bedelin tamamı ödenmemişse, satıcı tapuya şerh koyarak alacağını güvence altına alabilir. Bu durumda alıcı, tapunun sahibi olsa bile mal üzerinde bazı işlemleri sınırlı yapabilir.

Tapuya Şerh Nasıl Konulur?

Tapuya şerh koymak isteyen kişi veya kurumun, aşağıdaki adımları izlemesi gerekir:

1. Tapu Müdürlüğü’ne Başvuru

Başvuru, şerh konulmasını isteyen kişi ya da onun vekili tarafından yapılır. E-Devlet üzerinden doğrudan şerh koyulamaz.

2. Gerekli Belgelerin Teslimi

Başvuru sırasında ilgili şerh türüne göre hazırlanmış resmi belgeler ve dilekçe Tapu Müdürlüğü’ne sunulmalıdır.

3. Harç ve Ücret Ödeme

Şerh koyma işlemi için belirlenen harç ve döner sermaye bedelleri nakit olarak ödenir.

Tapuya Şerh Koymak İçin Gerekli Evraklar

1. Temlik Hakkını Kısıtlayan Şerhler:

• Haciz veya ihtiyati haciz: İcra dairesi veya mahkeme kararı

• Aile yurdu: Mahkemece onaylanan senet

• Mirasçı tayini: Vasiyetname ve mahkeme kararı

• Kanun gereği konulan kısıtlamalar: İlgili yasa belgeleri

2. Temlik Hakkını Yasaklayan Şerhler:

• İhtiyati tedbir: Mahkeme kararı

• İflas veya konkordato süreci: Yetkili makam yazısı

3. Kişisel Hakların Şerhi (en yaygın olanlar):

• Satış vaadi, önalım hakkı, bağışlama vaadi, kat karşılığı inşaat sözleşmesi: Noter onaylı sözleşmeler

• Kira sözleşmeleri (özellikle uzun süreli): Taraflarca imzalanmış kira kontratı

• Geri alım, alım hakkı: Noter veya resmi senetle hazırlanmış sözleşme

Tapuda Şerh Varsa Satış Yapılabilir mi?

• Bazı şerhler satışa engel değildir (örneğin kira şerhi, önalım hakkı).

• Bazı şerhler satış işlemini doğrudan engeller (örneğin ihtiyati tedbir, haciz, aile konutu şerhi).

• Satış yapılsa bile, şerh devam eder ve yeni malik de bu şerhten sorumlu olur.

Aile Konutu Şerhi Nasıl Konur?

Aile konutu şerhi, evli çiftlerin yaşadığı konutu koruma altına alır. Eşlerden biri diğer eşin bilgisi ve rızası olmadan evi satamaz veya devredemez.

Şerh İçin Gerekli Belgeler:

• Evli olduklarını gösteren belge (nüfus kayıt örneği)

• Konutun aile konutu olduğunu belirten yazılı beyan

• Tapu senedi fotokopisi

• Kimlik belgesi

Başvuru, eşlerden biri tarafından yapılır. Mahkeme kararı ile de re’sen (kendiliğinden) konulabilir.

Tapuya Şerh Koyma Süreci ve Süresi

• Şerh işlemleri, belgeler eksiksizse genellikle aynı gün içinde tamamlanır.

• Şerhlerin süresi, şerhin niteliğine göre değişebilir. Bazı şerhler belirli bir süreyle sınırlıdır (örneğin 10 yıl), bazıları ise kaldırılana kadar devam eder.

Tapuya şerh koymak, mülkiyet hakkının sınırlandırılması ve üçüncü kişilere karşı hukuki hakların korunması açısından kritik öneme sahiptir. Gerek alacakların teminat altına alınması, gerekse aile konutunun korunması gibi birçok farklı amaçla kullanılabilir.

Tapu kayıtlarında şerh olup olmadığını öğrenmek isteyen kişiler Tapu Bilgileri Sorgulama ekranı üzerinden (WebTapu ya da Tapu Müdürlüğü) bu kontrolü sağlayabilir.