İnşaat, mimarlık ve şehir planlama alanlarında sıkça karşımıza çıkan bir terim olan vaziyet planı, yapılaşmanın ilk ve en önemli aşamalarından biridir. Yapının konumunu, çevreyle olan ilişkisini ve yerleşimini gösteren bu plan; belediye onaylı projelerin, imar izinlerinin ve ruhsat sürecinin temelini oluşturur. Peki vaziyet planı nedir, ne işe yarar, nasıl alınır ve kimler tarafından hazırlanır? Tüm detaylarıyla açıklıyoruz.

Vaziyet Planı Nedir?

Vaziyet planı, bir arsa üzerinde yapılacak yapının arsa içindeki konumunu, oturum alanını, çevre yapılarla olan mesafesini ve genel düzenini gösteren mimari projedir.

Basitçe tanımlarsak:

Vaziyet planı, bir yapının arsa üzerindeki yerleşim krokisidir.

Bu planda, yapıların yerleşim yeri, yollar, yeşil alanlar, otoparklar, tretuvar, giriş çıkışlar ve çevresel düzenlemeler gösterilir. Aynı zamanda yapıların imar planına uygun olup olmadığı da bu plana göre değerlendirilir.

Vaziyet Planı Ne İşe Yarar?

Vaziyet planı, hem yapı sahibinin hem de ilgili kurumların süreci doğru yönetmesini sağlar. Planın başlıca işlevleri:

Vaziyet Planı Nasıl Çıkarılır?

Vaziyet planı, genellikle bir mimar veya harita mühendisi tarafından hazırlanır. Hazırlık süreci aşağıdaki adımlarla ilerler:

1. İmar Durumu Belgesi Alınır

İlgili belediyeden arsanın imar durumu belgesi alınır. Bu belge, parselin ne tür yapılar için kullanılabileceğini, emsal (KAKS), taban alanı (TAKS), yapı yüksekliği gibi bilgileri içerir.

2. Halihazır Harita ve Parsel Bilgileri Temin Edilir

Arsaya ait halihazır harita, kadastral pafta, çap belgesi gibi belgeler elde edilir. Bunlar çizimde baz alınır.

3. Mimari Çizim Yapılır

Mimar ya da teknik uzman, AutoCAD veya benzeri bir programda arsa üzerine yapıyı yerleştirir. Bu yerleşim; ön bahçe, yan bahçe, arka bahçe mesafelerine, imar çekme sınırlarına ve komşu yapı ilişkilerine göre yapılır.

4. Uygunluk Kontrolü Yapılır

Plan, yapılaşma koşullarına, yönetmeliklere ve imar planına uygun olarak düzenlenir.

5. Vaziyet Planı Hazır Hale Gelir

Son olarak çizim, dijital olarak (PDF, DWG) ve çıktılı formatta hazır hale getirilir ve başvuruya eklenir.

Belediyeden Vaziyet Planı Nasıl Alınır?

Vaziyet planı belediyeden doğrudan alınmaz; ancak imar durumu belgesi, çap, halihazır harita gibi temel belgeler belediyeden alınarak plan hazırlanır. Planın hazırlanmasından sonra belediyeye sunularak onay alınması gerekir.

Belediyeden Alınacak Evraklar:

Hazırlanan vaziyet planı, proje müellifi tarafından belediyeye sunulur ve teknik ekipler tarafından incelenir. Uygun bulunursa onaylanır ve resmi hale gelir.

Vaziyet Planı Nereden Alınır?

Teknik anlamda vaziyet planı:

Onaylı bir plan ise, ilgili belediyenin imar ve şehircilik müdürlüğünden temin edilebilir. Ancak belediyeler doğrudan plan çizimi yapmaz; sadece onaylar.

Vaziyet Planını Kim Onaylar?

Vaziyet planı, ilgili yapının bulunduğu yerin bağlı olduğu:

tarafından onaylanır.

Onay için:

Onay süresi: Yoğunluğa göre 3–15 gün arasında değişebilir.

Vaziyet Planı Hangi Programda Yapılır?

Vaziyet planı, teknik çizim yapılabilen CAD tabanlı yazılımlar aracılığıyla hazırlanır. En çok kullanılan programlar:

1. AutoCAD

En yaygın kullanılan teknik çizim programıdır. Katmanlı yapı, ölçülendirme ve hassas çizim özellikleriyle mimarlar tarafından tercih edilir.

2. Revit

BIM (Building Information Modeling) teknolojisine dayalıdır. Hem 2D hem 3D çizimler yapılabilir.

3. ArchiCAD

Mimari projelerde kullanılan bir diğer güçlü BIM tabanlı çizim yazılımıdır.

4. SketchUp

3 boyutlu çizimler için hızlı ve kullanıcı dostu bir programdır. Vaziyet planının görselleştirilmesi için uygundur.

Vaziyet Planı Hangi Ölçekte Çizilir?

Vaziyet planları, projenin detayına ve yapının büyüklüğüne göre çeşitli ölçekte çizilebilir. Türkiye’de en sık kullanılan ölçekler:

Ölçek Kullanım Durumu
1/1000 Genel yerleşim planlarında, belediye sunumlarında
1/500 İmar uygulamalarında, ruhsat başvurularında
1/200 Küçük parsellerde, detaylı vaziyet planı için
1/100 Görsel sunum, peyzaj planı, iç düzenleme detayları

Ruhsat başvurularında genellikle 1/500 ölçekli vaziyet planı istenir.

Vaziyet Planı Zorunlu mudur?

Evet. İnşaat ruhsatı almak isteyen herkesin belediyeye sunmak zorunda olduğu projelerden biridir. Ayrıca:

de vaziyet planı sunulması gerekebilir.

Vaziyet Planı Hataları Nelerdir?

Yanlış çizilmiş ya da eksik bilgiler içeren vaziyet planları, ruhsat sürecinin uzamasına hatta reddine sebep olabilir. En sık karşılaşılan hatalar:

Bu nedenle, planın uzman kişiler tarafından hazırlanması büyük önem taşır.

Vaziyet Planı, Yapının Yol Haritasıdır

Bir yapının ilk ve en temel çizimlerinden biri olan vaziyet planı, inşaat sürecinin yasal, teknik ve mimari temelidir. Planın doğru ve eksiksiz hazırlanması, tüm inşaat sürecini doğrudan etkiler. Bu nedenle işin uzmanı bir mimar veya harita mühendisi ile çalışmak en sağlıklı yoldur.

İster bir konut projesi ister bir ticari bina olsun, vaziyet planı olmadan ruhsat alınamaz, yapılaşma mümkün değildir. Bu yönüyle, her yatırımcının ve yapı sahibinin planı doğru anlaması ve yönetmesi gerekir.