Türkiye’de milyonlarca çalışan, işverenleri aracılığıyla Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) dahil ediliyor. Zorunlu hale gelen bu sistem, uzun vadeli birikim ve ek gelir sağlama amacıyla hayata geçirilmiştir. Ancak BES’e dahil olan bazı çalışanlar maaşlarından yapılan kesintilerden memnun kalmadığı için bu sistemden çıkmak isteyebiliyor. Peki BES tam olarak nedir? Kimleri kapsar? İptal süreci nasıl işler? BES’ten çıkmak mümkün mü? İşte merak edilen tüm soruların yanıtları…

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) Nedir?

BES, çalışanların düzenli olarak maaşlarından belirli bir oranda kesinti yapılarak, kişisel emeklilik hesaplarında birikim yapmalarını sağlayan özel bir sistemdir. Hem tasarruf alışkanlığını artırmak hem de emeklilikte ek gelir sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Bu sistemde çalışanların birikimleri, çeşitli yatırım fonlarında değerlendirilerek uzun vadede büyütülür. Ayrıca devlet tarafından da %30 oranında katkı sağlanır (2022 yılı itibarıyla %25 olan devlet katkısı 2023’te %30’a çıkarılmıştır).

Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi Nasıl İşliyor?

  1. 45 yaş altı tüm T.C. vatandaşları, bir iş yerinde çalışmaya başladıklarında otomatik olarak BES’e dahil edilir.

  2. İşveren, çalışanın maaşından her ay belirli bir miktarı keserek anlaşmalı olduğu emeklilik şirketine aktarır.

  3. Çalışanlar sisteme dahil edildikten sonra, ilk iki ay içinde cayma hakkını kullanarak sistemden çıkabilirler.

  4. Cayma hakkı kullanılmazsa sistem otomatik olarak devam eder ve birikim yapılmaya başlanır.

Zorunlu BES’ten Nasıl Çıkılır?

Çalışanlar, bireysel emeklilik sisteminden çıkmak istediklerinde aşağıdaki yolları izleyebilirler:

1. Banka veya Emeklilik Şirketi ile İletişime Geçin

BES hizmeti alınan kurum genellikle işverenin çalıştığı özel bir banka veya sigorta şirketidir. İptal işlemleri bu kurumlar üzerinden yürütülür.

2. Çağrı Merkezi Üzerinden İptal

Emeklilik şirketinin müşteri hizmetlerini arayarak, kimlik bilgileri doğrulandıktan sonra BES iptali yapılabilir.

3. E-Posta veya Form Yoluyla Başvuru

Bazı şirketler iptal için form doldurulmasını talep eder. Bu form, imzalanarak taratılır ve e-posta yoluyla gönderilir.

4. E-Devlet Üzerinden BES Sorgulama

Vatandaşlar, e-Devlet üzerinden hangi emeklilik şirketinde BES hesabının olduğunu sorgulayabilir. İptal işlemleri için yönlendirmeler de sistem üzerinden görülebilir.

BES’ten Ayrıldıktan Sonra Ne Olur?

Zorunlu bireysel emeklilik sisteminden çıkan çalışanlara, sistemde kaldıkları süreye göre farklı oranlarda stopaj (vergi) kesintisi uygulanır:

Sistemde Kalma Süresi Kesinti Oranı (Stopaj)
10 yıl + 56 yaş ve üzeri %5
10 yıl dolmuş ama emekli değil %10
10 yıldan az %15
Vefat, maluliyet gibi zorunlu nedenler %5

Ayrıca ilk iki ay içerisinde cayma hakkı kullanılırsa, çalışanın hesabındaki tüm birikim kesintisiz şekilde iade edilir.

BES’e Kimler Dahil Olabilir?

Zorunlu bireysel emeklilik sistemi, aşağıdaki şartları taşıyan herkesi kapsar:

Yukarıdaki şartları taşıyan çalışanlar otomatik olarak sisteme dahil edilir. Ancak gönüllü olarak BES’e katılmak da mümkündür. 45 yaş üstü kişiler bireysel başvuru ile BES’te birikim yapmaya başlayabilir.

10 Yıl BES’te Kalanları Ne Bekliyor?

BES’te 10 yıl boyunca kalıp 56 yaşını dolduran katılımcılar emeklilik hakkı kazanır. Emeklilik hakkı elde eden kişiler şu seçeneklere sahiptir:

  1. Biriken Tutarı Toplu Olarak Almak
    İsteyen katılımcı, hem bireysel birikimini hem de devlet katkısı hakkedişini topluca çekebilir.

  2. Aylık Ödeme Planı Seçmek
    Emekli maaşı gibi, belirli aralıklarla ödeme alacak şekilde planlama yapılabilir.

  3. Yıllık Gelir Sigortası Satın Almak
    Toplu birikimle yıllık gelir sigortası alarak ömür boyu düzenli gelir elde etmek mümkün olur.

BES’e Devlet Katkısı Ne Kadar?

Devlet, BES katılımcılarına her yıl belirlenen oranda katkı sağlar. 2023 itibarıyla bu oran %30’a yükselmiştir. Yani çalışan maaşından 1000 TL’lik katkı yaparsa, devlet bu tutara ek olarak 300 TL yatırır. Ancak bu katkının tamamına hemen erişilemez. Belirli oranlarla zaman içinde hak kazanılır:

BES Sistemi Neden Eleştiriliyor?

Zorunlu bireysel emeklilik sistemi, uzun vadede ciddi avantajlar sağlasa da bazı nedenlerle eleştirilmektedir:

Bu nedenle bireysel emeklilik hesabı açılmadan önce emeklilik şirketinin performansı ve fon getirileri dikkatle incelenmelidir.

BES Kalmak mı, Çıkmak mı?

Bireysel emeklilik sistemi, özellikle uzun vadeli düşünen, tasarruf yapmakta zorlanan ve emeklilik döneminde ek gelir elde etmek isteyenler için ideal bir sistemdir. Ancak maddi koşullar veya kişisel tercihler nedeniyle bu sistemden çıkmak isteyenler için de oldukça net yollar sunulmuştur. İlk iki ayda cayma hakkı ile kesintisiz çıkış, çalışanlara büyük bir esneklik sağlar. Yine de, özellikle devlet katkısı ve düşük vergi avantajları göz önünde bulundurulduğunda BES’te kalmak çoğu zaman daha kârlı bir tercihtir.