İvazsız Ne Demek?

Hukuk terminolojisinde sıkça karşılaşılan “ivaz” ve “ivazsız” terimleri, özellikle veraset ve intikal vergisi, bağışlama, miras gibi konularda önem arz eder. Peki, ivaz ne demek, ivazsız işlem nedir ve hangi durumlarda vergi yükümlülüğü doğar?

İvaz Ne Anlama Gelir?

Türkçede “ivaz” kelimesi “bedel” ya da “karşılık” anlamına gelir. Hukuki bağlamda ise, bir işlemin taraflar arasında bir menfaat değişimi içerip içermediğini belirtmek için kullanılır.

• İvazlı işlem: Satış, takas veya hizmet karşılığı yapılan işlemlerdir. Karşılıklı menfaat söz konusudur.

• İvazsız işlem: Bağış, hibe veya miras gibi karşılık olmadan yapılan işlemlerdir.

İvazsız İntikal Ne Demektir?

İvazsız intikal, bir malın ya da hakkin karşılıksız olarak bir kişiye geçmesini ifade eder. Yani kişi bu malı bir bedel ödemeksizin edinmiştir. En yaygın ivazsız intikal yolları:

• Miras kalması

• Bağış yapılması

• Şans oyunlarından kazanım

• Yarışma ödülleri

Veraset ve İntikal Vergisi Açısından İvazsızlık

Eğer bir kişi herhangi bir malı karşılıksız olarak edinmişse –örneğin babasından ev hediye olarak almışsa– bu ivazsız bir kazanç sayılır ve veraset ve intikal vergisine tabidir. Ancak bir mal karşılıklı bir işlemle, yani satış veya hizmet karşılığı elde edildiyse, bu durumda vergi doğmaz.

İvazlı mı İvazsız mı? Karma Durumlara Dikkat

Bazı işlemler ilk bakışta ivazsız gibi görünse de gerçekte ivazlı olabilir. En bilinen örnek:

📌 Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi

Bu sözleşme kapsamında kişi, başka birine hayatı boyunca bakmak karşılığında mal edinirse bu ivazlı bir işlem sayılır. Çünkü ortada bir emek ve hizmet vardır. Dolayısıyla veraset ve intikal vergisine tabi değildir.

Bu durum Türk Borçlar Kanunu’nun 511. maddesiyle de yasal güvence altındadır.

Her İvazsız İşlemde Rıza Gerekli

Bir işlem ivazsız dahi olsa, karşı tarafın rızası olmadan geçerli sayılmaz. Örneğin:

• Bağış yapılması durumunda, bağış alacak kişi bunu kabul etmelidir.

• Miras söz konusu olduğunda, mirasçının yasal süre içinde mirası reddetme hakkı vardır. Aksi halde miras kabul edilmiş sayılır.

Veraset ve İntikal Vergisinden Muafiyet Tutarları

İvazsız kazanımlar belirli sınırların altında kaldığı sürece vergiye tabi olmayabilir. 2021 yılı için belirlenen muafiyet tutarları:

• Eş ve çocuklara (füruğa) isabet eden miras payı için: 334.534 TL

• Sadece eşe kalan miraslarda: 669.479 TL

• Genel ivazsız intikaller için: 7.703 TL

Bu rakamlar her yıl yeniden değerleme oranıyla değişmektedir. Güncel vergi muafiyet limitleri Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından duyurulmaktadır.

Hangi Durumlar İvazsız Sayılır?

Aşağıdaki durumlar genellikle ivazsız intikal kapsamında değerlendirilir:

• Bağış ve hibeler

• Miras yoluyla edinimler

• Şans oyunlarından kazanılan paralar ya da mallar

• Yarışmalardan elde edilen ödüller

Her ne kadar örnekler çoğaltılabilir olsa da, temel kriter karşılık içermemesidir.

İvazsızlık Vergi Doğurur

Bir malı karşılıksız olarak edinmek, kişiyi veraset ve intikal vergisi mükellefi haline getirir. Bu nedenle bağış, hibe, miras gibi durumlarda ivazsızlık kavramı büyük önem taşır. İvazlı işlemler vergiye tabi tutulmazken, ivazsız işlemler hem bildirim hem de beyan yükümlülüğü doğurur.