İvaz kelimesinin kelime anlamı “Bedel”. Ancak hukuk terimi olarak karşılık manasına da geliyor. Örnek olarak bağışlama ivazsız yani karşılıksız bir hukuki işlem iken, satışın ivazlı yani karşılıklı bir işlem olduğunu ifade etmek mümkündür. İvazsız intikal dendiği zaman ise hibe başta olmak üzere bir şekilde karşılık alınmadan edinilmiş mallar ifade edilmektedir.

Eğer bir mal karşılıksız olarak edinilmiş ise, bedeli bir başkası tarafından ödenmiş olsa dahi veraset ve intikal vergisine tabi olacaktır. Örnek olarak bir çocuğa babası tarafından ev hediye edilmesi halinde durum böyledir. İvazsız ne demek? Sorusuna öncelikli cevap bu şekildedir.

Veraset ve İntikal Vergisi Mükellefiyeti Yönünden

Bir malı karşılıksız olarak iktisap eden yani edinen kimseler, veraset ve intikal vergisi mükellefi olacaktır. Ancak bu kazanım ivazlı yani karşılıklı ise veraset ve intikal vergisinden muaf olunacaktır. İvazsız kazanımın ne şekilde gerçekleştiğinin çok da fazla önemi yoktur. Örnek vermek gerekirse veraset yoluyla da bu intikal gerçekleşebilir.

Yani kendisine miras kalan bir kimse, en nihayetinde herhangi bir karşılık olmaksızın bu malı iktisap ettiğinden ötürü veraset ve intikal vergisi mükellefi olacaktır. Ancak bir malı satın almış ya da sunduğu bir hizmet neticesinde bir mal edinmiş kimseler yönünden bir karşılık söz konusu olduğu için herhangi bir şekilde veraset ve intikal vergisi ödenmesi de gerekmeyecektir.

İvazsız Gibi Görünen İvazlı İşlemler

Bazı durumlarda ivazsız gibi görünen hukuki işlemler aslında ivazlı birer işlem olabilir. Bunlardan bir tanesi de ölünceye kadar bakma sözleşmesi karşılığında edinilmiş olan malvarlıklarıdır. Eğer bir kimse, başka bir kimseye ölünceye kadar bakma karşılığında bir malvarlığı edinmiş ise bu durumda karşılık olduğu rahatlıkla söylenebilir.

Yani ölünceye kadar bakma sözleşmesi neticesinde elde edilen mallar bağış niteliği taşımadığından, bundan da öte bir hizmet ve emek neticesinde elde edildiğinden ötürü veraset ve intikal vergisinden de muaf olması gerekecektir. Bu durum, Türk Borçlar Kanunu’nun 511. Maddesinde de açık bir şekilde hüküm altına alınmıştır.

İvazsız Dahi Olsa Karşı Tarafın Onayı Zorunludur

Elbette her ne kadar karşılıksız olsa dahi bir malın bir başkasına intikal etmesi ancak malı edinecek olan kimsenin onayına bağlıdır. Bu durum bağışlama sözleşmesinde dahi bu şekildedir. Ne de olsa hiç kimse kendisine yapılan bir bağışı kabul etmek zorunda değildir. Bunun yanı sıra bir kimseye miras kalması durumunda da yasal mirasçıların bu mirası yasal süresi içerisinde kabul etmesi gerekmektedir.

Eğer mirasın kabul ya da reddine dair yasal süre içerisinde herhangi bir beyanda bulunulmaz ise miras kabul edilmiş sayılacaktır. Elbette terekenin borca batık olması durumu bunun bir istisnasıdır. Özetle hiç kimse kural olarak kendi rızasına dayanmayan bir işlemden dolayı veraset ve intikal vergisi mükellefi olmayacaktır.

İvazsız Ne Demek?

Veraset ve İntikal Vergisinden Muafiyet Sınırı Nedir?

Belirli miktardaki ivazsız kazanımların veraset ve intikal vergisinden muaf olması da söz konusu olabilir. Bu durum miras payları yönünden; eş ve füruğa isabet eden kazanımların her biri için 334.534 TL olarak belirlenmiştir.

Eğer füruğ bulunmuyor ve sadece eş mevcut ise bu miktar 669.479 TL olacaktır. Genel anlamda ivazsız intikaller yönünden ise bu tutar 7.703 TL’dir. Elbette tüm bu rakamlar 2021 senesi içindir. Yani veraset ve intikal vergisinin mükellefi olmak için bilinmesi gereken tek şey ivazsız ne demek? Sorusunun cevabı değildir.

Hangi Durumlarda İvazsız Kazanım Var Sayılır?

Elbette hukuki bilgisi yeterli olmayanlar hangi kazanımın ivazsız olup olmadığı hususunda tereddüde düşebilir.

İvazsız kazanımlara örnekler kısaca şu şekildedir;

• Bir karşılıksız bağış yapılmış olabilir,
• Miras kalmış olabilir,
• Şans oyunlarından bir gelir elde edilmiş olabilir,
• Bilgi yarışmalarından bir ödül kazanılmış olabilir

Elbette örnekleri çoğaltmak mümkündür ancak en sık rastlanılan durumlar bu şekildedir.