Küçük sermaye ile büyük değişimlerin mümkün olabileceğini gösteren sosyal finansman modeli olan mikro kredi, özellikle gelir düzeyi düşük bireyler için umut ışığı olmaya devam ediyor. Türkiye’de mikro kredi genellikle kadın girişimcilerin desteklenmesi amacıyla sağlanmakta olup, ev ekonomisine katkı sağlamak ve kadınları iş gücüne dahil etmek için uygulanmaktadır.
Bu yazıda, mikro kredinin ne olduğu, kimlerin yararlanabileceği, başvuru şartları ve süreçleri ile mikro krediyle kurulabilecek iş fikirleri hakkında kapsamlı bir bilgi sunacağız.
“Mikro” kelimesi küçük anlamına gelirken, mikro kredi terimi de bu anlamla örtüşecek şekilde düşük gelirli bireylere verilen küçük miktardaki kredileri ifade eder. Mikro kredi, çoğu zaman finansal sistemin dışında kalan bireylerin ekonomik hayata katılmalarına fırsat sunar.
Düzenli geliri olmayan, geleneksel bankalardan kredi alma şansı bulunmayan kadınların, küçük çaplı iş fikirlerini hayata geçirmeleri için verilen bu kredi türü, genellikle faizsiz ya da çok düşük faizli olarak sunulur. Devlet destekli projelerin yanı sıra, çeşitli sivil toplum kuruluşları ve bankalar tarafından da desteklenmektedir.
Mikro kredinin temel amacı yoksulluğu azaltmak, kadın girişimciliğini desteklemek ve bireyleri üretken hale getirerek kendi işini kurma yolunda cesaretlendirmektir. Kadınların ev ortamında ya da küçük işletmeler aracılığıyla ekonomik olarak bağımsız hale gelmeleri hedeflenmektedir.
Bu sistem sayesinde kadınlar hem aile bütçesine katkı sağlar hem de zamanla kendi işlerinin sahibi olabilirler.
Mikro kredi başvurusu yapmak için izlenmesi gereken adımlar oldukça basittir. Ancak bazı temel kriterleri sağlamak gereklidir:
Aynı mahallede oturan en az 5 kadın bir araya gelmelidir.
Bu kadınların akraba olmamaları gerekmektedir.
Yaş sınırlaması bulunmamaktadır, yani genç kızlardan emeklilere kadar herkes başvurabilir.
Kadınlar, Türkiye Grameen Mikro Finans Programı (TGMP) üzerinden bulundukları şehrin ilgili şubesiyle iletişime geçmelidir.
Grup oluşturulduktan sonra TGMP temsilcileri süreci başlatmakta ve gerekli yönlendirmeleri sağlamaktadır.
En büyük avantajlarından biri de mikro kredi başvurusu için hiçbir resmi belge, gelir belgesi ya da kefil gerekmemesidir. Başvuru tamamen bireylerin kendi beyanına dayalıdır. Ayrıca, kredi notu da dikkate alınmamaktadır.
Bu yönüyle dar gelirli kadınların finansal engelleri aşmasına imkan tanımaktadır.
Başlangıç olarak 1.000 TL faizsiz kredi verilir. Bu kredi, haftalık ya da aylık taksitlerle 12 ay içinde ödenmelidir. Ödeme düzenli yapıldığı takdirde ikinci yılda 2.000 TL, üçüncü yılda ise 3.000 TL’ye kadar kredi limiti yükseltilebilir.
Bu sistemde, ödeme disiplinine sahip olan kadınlara aşamalı olarak daha fazla kredi verilir ve işini büyütme şansı doğar.
Kadınların girişimcilik yolculuğunda atacağı ilk adım, yeteneklerini ve ilgi alanlarını belirlemek olmalıdır. Mikro kredi ile kurulabilecek işlerden bazıları şunlardır:
Evde mantı, börek, zeytinyağlı gibi ürünlerin hazırlanıp satılması
El yapımı takı ve bijuteri üretimi
Oyuncak yapımı ve satışı
Özel günler için süsleme hizmetleri
Sabun, koku ya da doğal temizlik ürünleri üretimi
Nakış, dikiş işleri veya ev tekstili ürünleri hazırlama
Kahvaltı ya da ev yemekleri dükkanı açma
Küçük sermaye ile başlanan bu işler zamanla büyüyerek kalıcı bir gelire dönüşebilir.
Türkiye’de en yaygın mikro kredi sağlayıcısıdır. 2003 yılından bu yana faaliyet göstermekte olan TGMP, kadınlara faizsiz kredi sunmakta ve Türkiye’nin 60’tan fazla ilinde hizmet vermektedir.
Ziraat Bankası da kredi notu düşük olmayan kadınlara mikro ölçekli girişimler için destek sağlamaktadır. Ancak burada 18-58 yaş aralığı şartı bulunmaktadır.
Faizsiz ya da düşük faizli
Kefilsiz, belgesiz başvuru
Kredi notuna bakılmaz
Kadınların iş hayatına katılımını destekler
Aile bütçesine katkı sağlar
Küçük işletmelerin temellerini atma imkanı verir
Mikro kredi erkeklere verilir mi?
Hayır. Türkiye’de uygulanan sistem kadınlara özeldir.
Kredi geri ödenmezse ne olur?
Kredi topluluk sorumluluğu ile verildiğinden, gruptaki diğer kadınların da sorumluluğu doğar. Bu nedenle birlikte güven esasına göre seçilmelidir.
Kredi limiti artırılabilir mi?
Evet. Ödemeler düzenli yapıldıkça kredi limiti her yıl kademeli olarak artırılmaktadır.
Devlet mikro krediye destek veriyor mu?
Evet. Mikro kredi projeleri, özellikle kadın istihdamını artırmak için sosyal politika kapsamında desteklenmektedir.