Payanda Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Payanda, adını mimar dizilerinde ve filmlerinde pek çok kez duyduğunuz, Mimar Sinan’ın hemen hemen her eserinde kesinlikle kullandığı ve hala bugün dahi çok önemli bir fikir olarak kullanılan bir yapıdır. Bu yapı, yapıların daha sağlam bir şekilde ayakta kalabilmesini sağlar. Payandaya diğer adı ile taşıyıcı da diyebiliriz. Kolon ve taşıyıcı olarak ikiye ayrılan payanda, binaların çökmesini, devrilmesini, kaymasını engeller.

Bu sayede depremler de bazı binalar dimdik ayakta kalır. Payanda sadece binalarda değil aynı zamanda gemilerde de kullanılır. Payanda beton ve ahşap olmak üzere iki temel ürüne ayrılır. Beton payanda genellikle binaları ve yapıları ayakta tutar. Ahşap payandalar ise hem gemileri hem de ahşap yapıları ayakta tutar.

Payanda Ne Demek?

Payanda mimaride “Bir duvarı tutmak, yıkılmasını önlemek amacıyla yanlamasına dayatılan destek” şeklinde tabir edilir. Bu tabir evrensel bir tabir olarak görüldüğü için değiştirilmesi söz konusu değildir. Bir başka mimari anlam olarak ise “Köprülerde altlık kiriş altında mesnet’e orta ya da kazık ayağa bağlanan düşeyle 35 – 50 derece açı yapan destekler” manası verilmiştir. Bu manalar asla ama asla değiştirilemeyeceği için aynı şekilde paylaşılır.

Payandalar kısa tabirler ile duvarı güçlendiren, yapıyı ayakta tutan, kaymasını engelleyen ve deprem gibi felaketlerde yapının ayakta kalmasını sağlayan çok önemli bir yapı elemanlarıdır. Payanda ilk bakıldığı zaman pek bir işe yaramayacağı düşünülse de bu ne yazık ki öyle değildir. Payandalar çok kullanışlı ve faydalı yardımcı elemanlardır. Özellikle felaketlerde çatı kısımların kaymasını ve düşmesini engeller.

Payanda Çeşitleri Nelerdir?

Payandalar bilinen kısmı ile ikiye ayrılır. Bunlardan bir tanesi Cumba Payandasıdır. Cumba payandası, en eski Türk mimarilerinde kullanılan ve ahşap yapıların ayakta kalmasını sağlayan bir modeldir. Aynı zamanda yapıların ayakta kalmasını, çökmemesini, devrilmemesini ve kaymamasına olanak sağlayan en önemli yardımcı elemandır. Payandalarda ikinci grup ise uçan payandadır.

Uçan payanda aslında bugün eski mimarilerde daha fazla gördüğümüz bir yardımcı elemandır. Gotik eserlerde, Osmanlı eserlerinde görülen uçan payanda mantıken en güçlü payanda modelidir. Ancak günümüz mimarisinde kullanıldığı nadiren görülür. Uçan payandaya en güzel örnekler Ayasofya’da bulunur. Ayasofya’nın hemen hemen her yeri uçan payandalarla sarılıdır.

Payandalar Osmanlı’da Nerede Kullanıldı?

Payanda, Osmanlı mimarisinin vazgeçilmez yardımcı elemanlarından bir tanesiydi. Osmanlı mimarisi bilindiği üzere camileri ile ünlü bir mimaridir. Osmanlı eseri olarak gördüğünüz tüm camilerin yapı taşlarında payanda bulunur.

Özellikle Ayasofya, Kilis Camileri, Eyüp Sultan Cami ve daha pek çok camilerde kullanılmıştır. Ancak Osmanlı payandayı sadece camilerde değil aynı zamanda kiliselerde de kullanmıştır. Fethettiği ülkelerde yeniden kilise yapımına başlayan Osmanlı özellikle Fransa’da pek çok kilisede payanda kullanmıştır.

Payanda Nedir Video Anlatım